In dit liberale weetje een kort portret van Bernard Mandeville (1670-1733). Deze Rotterdamse arts vertrok na voltooiing van zijn medicijnenstudie naar Londen en werd daar zenuwarts. Maar zijn roem dankt hij vooral aan een hekeldicht – een gedicht waarin ondeugden, dwaasheden of misstanden op scherpe toon aan de kaak worden gesteld – van 800 (!) pagina’s.

Zijn ‘Fable of the Bees’ (De Fabel van de Bijen) werd gepubliceerd in 1705 en leidde tot felle kritiek en discussies in talloze pamfletten. Het gedicht gaat over een korf vol egoïstische en hebzuchtige bijen. Juist omdat ieder individu altijd op eigen voordeel uit is en gebruik maakt van anders zwakheden, leeft de bijengemeenschap als geheel in grote voorspoed. Maar dan komt de god Jupiter en vervangt bedrog door eerlijkheid. En dan gaat het fout. Omdat alle bijen nu sober, oprecht en spaarzaam leven, stort de bijeneconomie in. De kroegen sluiten, de bouwmarkt stort in, kunst- en ambachtslieden raken werkeloos.

De conclusie van Mandeville: alleen dwazen streven naar eerlijkheid en denken dat welvaart zonder ondeugd te bereiken is. Deze cynische insteek van Mandeville is in de loop van de 18 de eeuw bij liberale denkers vertaalt naar de (vriendelijkere) gedachte dat eigenbelang een belangrijke motor is voor maatschappelijke dynamiek en vooruitgang, omdat eigenbelang aanzet tot prestaties.

Bron: https://historiek.net/geschiedenis-vvd-volkspartij-vrijheid-democratie/2996/