Via Zoom komen op vrijdagavond 26 juni om 20.00 uur inwoners, ondernemers en politici digitaal bijeen om met elkaar in gesprek te gaan over de arbeidsmarkt. Judith Tielen is te gast. Zij is Tweede Kamerlid voor de VVD en houdt zich bezig met alles rondom werken en geld verdienen. Hieronder een weergave van onderwerpen die aan de orde zijn gekomen.
Hoe is de visie van de VVD op de toekomstige arbeidsmarkt?
De grote uitdaging is en blijft dat de schatkist steeds meer geld moet opbrengen, omdat de kosten alsmaar stijgen. Het gaat dan bijvoorbeeld om kosten voor de publieke sector, de zorg etc. Tegelijkertijd krimpt onze beroepsbevolking. Tot maart was er al sprake van een tekort op de arbeidsmarkt en dat wordt waarschijnlijk alleen maar groter. Minder mensen moeten meer gaan opbrengen om de toenemende kosten te kunnen blijven dekken.
Voor de korte termijn is de uitdaging vooral hoe we de economie draaiende houden. Door corona vallen er bedrijven om en krimpt de wereldhandel. De aanpak is er daarom op gericht om te zorgen dat zoveel mogelijk mensen hun baan behouden en de economie blijft draaien.
Er zit spanning op het feit dat vrouwen deeltijd willen werken. Maar voor een goede baan en carrière moet je eigenlijk wel een fulltime baan hebben. Wat kunnen we daar aan doen?
Judith geeft aan dat hier een vraag achter zit, namelijk: waarom willen vrouwen twee of drie dagen werken en geen vier dagen? Als alle vrouwen in het onderwijs een paar uur per week meer zouden werken, dan zou het lerarentekort zijn opgelost. Mannen werken nu gemiddeld 36 uur, vrouwen gemiddeld 25 uur. Ze wil de vraag graag omdraaien: wat is er nodig om te zorgen dat vrouwen wat meer uren willen en kunnen werken? We hebben die arbeidskrachten namelijk hard nodig. Zorgpunt voor vrouwen is dat ze naast hun baan vaak ook de verzorging van kinderen, boodschappen en huishouden hebben. Maar de coronatijd draagt wellicht ook bij aan meer flexibiliteit, zodat je ook meer thuis kunt werken. Dat zou wellicht kunnen helpen.
Naast dat de arbeidsmarkt het vraagt, geeft Judith nog een ander argument waarom het van belang is dat vrouwen meer werken. 40% van de huwelijken loopt stuk en als je beperkt werkt heb je ook een uitdaging in je pensioen en je inkomen. Er is vaak ook sprake van verhoogde werkdruk bij een baan met minder uren. Uiteraard spelen ook schooltijden, crèche etc. daar allemaal een rol bij. Maar we moeten dat gesprek logischer maken tussen werkgevers en werknemers. Meer economische zelfstandigheid voor vrouwen en meer gebruik van de talenten achter de voordeur.
Ik studeer volgende week af, het is nu erg moeilijk om te solliciteren. Bedrijven wachten af. Zijn er ideeën om dit vlot te trekken?
Veel vacatures worden momenteel stilgelegd tot na de zomer, omdat diverse ondernemers bezig zijn met de vraag hoe ze de zomer doorkomen. Tegelijkertijd zijn er in sommige sectoren nog steeds tekorten. Heb geduld en blijf doorzoeken.
Hoe kijkt de VVD naar het overeind houden van bedrijven?
Vanaf maart is er de mogelijkheid om belastingen uit te stellen. Dit zorgde voor cashflow. Daarnaast kwam er vanuit Economische Zaken een tegemoetkoming in de vaste lasten van € 4.000,-. Vanuit sociale zaken is de NOW-regeling opgezet; een loonpakket ter overbrugging van de werkgelegenheid. Na drie maanden is NOW 2 ingegaan. Hierbij is het bedrag voor vaste lasten verhoogd van € 4.000,- naar € 20.000,-. De NOW is verlengd t/m september.
Bedrijven die lastig zullen kunnen omgaan met 1,5 meter en weinig perspectief hebben, die zullen moeten gaan nadenken over hun toekomst. Sommigen zullen een perspectief hebben en moeten nog enkele maanden overbrugging hebben. Sommigen zullen subsidie nodig hebben om hun personeel om te scholen. Sommigen zullen de conclusie trekken dat hun huidige bedrijfsactiviteiten niet meer levensvatbaar zijn. Grootste schrikbeeld is een tweede golf, die zal funest zijn voor veel bedrijven.
Er is sprake van sluiting van bedrijven door de coronacrisis. Wordt er ook nagedacht over een omscholingsprogramma? Bijvoorbeeld om mensen richting de zorg, ambachten of andere sectoren te leiden?
Ja, er is bij elkaar zo’n 3,5 miljard in verschillende potjes bedoeld voor scholing (de zogenoemde “O&O fondsen”). Recent is er nog eens zo’n 50 miljoen extra voor vrijgemaakt. Vanuit de VVD is daar ook hard op ingezet.
De stad Vlaardingen heeft een groot bestand van mensen in de bijstand die al meer dan 10 jaar niet aan het werk komen. Corona zal dit probleem vergroten. Hoe kijkt Judith hier tegenaan?
Als mensen te lang aan de zijkant staan, dan wordt het steeds moeilijker om weer te gaan werken. Daarom moeten mensen direct nadat ze geen werk hebben via loopbaanadvies en andere trajecten geholpen worden om weer aan het werk te komen. Door langdurige inactiviteit krijgen mensen te weinig prikkels en raken gewend aan leven in de bijstand. Daarnaast speelt er in sommige gemeenten het probleem dat je er nog steeds op achteruit gaat als je gaat werken. VVD Staatssecretaris Tamara van Ark is bezig met een programma om vanuit een bijstandspositie makkelijker naar een baan te kunnen switchen zonder dat er teveel risico’s aan vast zitten.
Wordt de overheid overvallen door een tweede golf of zijn er nu al scenario’s voor?
Het is op dit moment onduidelijk hoe het gaat lopen. Maar er is wel meer kennis over het virus en het effect van de maatregelen. Niet voor niets roept Rutte op tot voorzichtigheid. Er liggen in Den Haag wel al scenario’s klaar, mocht er een tweede golf komen.
Ik heb helaas ervaring met werkloosheid en wilde zelf in werk en inkomsten kunnen voorzien. Het UWV wilde per se het inkomen aanvullen, terwijl ik dat niet wilde. Dat is toch raar?
Judith hoort dit helaas vaker. Soms is het ingrijpen van het UWV terecht, omdat sommige mensen echt niet voor zichzelf kunnen zorgen en bescherming nodig hebben. Maar ze hoort ook regelmatig voorbeelden waarbij de betutteling doorschiet.
Mijn vrouw was 64 jaar toen ze in de WW kwam. Ze moest toen vier brieven per week schrijven om te solliciteren. Dat is toch onterecht?
Judith snapt dat het frustrerend is als je op een bepaalde leeftijd niet meer wordt uitgenodigd, maar je wel verplicht moet solliciteren. De andere kant is dat je mensen niet wilt afschrijven. Het zou goed zijn als we veel meer waarde gaan hechten aan mensen met een oudere leeftijd, die veel levens- en werkervaring hebben. Sommige mensen hebben het ook nodig om nog actief te zijn na hun 64e. Het lijkt haar een goed idee om het thema ‘ouderen en werk’ op te nemen in het verkiezingsprogramma.
Er wordt de afspraak gemaakt dat het thema ‘doorwerken voor ouderen’ ook eens door Judith besproken wordt met het VVD seniorennetwerk Zuid-Holland.
Hoe is de verzorgingsstaat in de toekomst vol te houden en wat zijn de kansen van deze coronacrisis hiervoor?
Belangrijkste hiervoor is dat vooral iedereen nodig is. Dat betekent dat werk moet lonen, dat hebben we teveel weggeduwd. Bijvoorbeeld door een ingewikkeld toeslagensysteem. Ander voorbeeld is de zorgsector. Hierin werken mensen afgelopen maanden veel meer uren maakten en daardoor ook meer betaald kregen. Als dank vallen nu hun toeslagen weg, omdat ze een bepaalde inkomensdrempel passeren. Dat systeem is niet uit te leggen.
Het lastige is echter dat alles wat je versimpeld ook negatieve kanten heeft, met name bij de lagere inkomens. Qua armoede is werken de beste weg om uit armoede te komen. Het verschil tussen werken en niet werken moet daarom groter worden. Het zou volgens Judith niet gek zijn als wettelijk minimumloon zou stijgen. Dat is nu even niet aan de orde, dat zou voor de horeca of bepaalde sectoren negatief zijn. Maar het zou in de toekomst er wel voor kunnen zorgen dat je je huis, zorgpremie en energie goed kunt betalen zonder dat we dit op allerlei ingewikkelde manieren moeten compenseren.
Is het ook mogelijk om juist uitkeringen te verlagen in plaats van het minimumloon te verhogen?
De bijstandsuitkering voor een alleenstaande is nu zo’n € 1.000,-. Dat is al heel lastig rondkomen. Judith geeft aan dat het knelpunt is dat mensen er soms op achteruit gaan als ze gaan werken. Dat komt doordat sommige gemeenten allerlei armoedegiften kennen en aanvullende toeslagen, kortingen of kwijtschelding. Hierdoor verdwijnt iedere prikkel om te gaan werken.
Komen er ook mogelijkheden voor outplacement naast omscholing?
Die mogelijkheid zit in de huidige regelgeving, maar het aantal hulpmiddelen om het daar aan te besteden is nog beperkt. Judith gaat nadenken over mogelijkheden om dit te verruimen.
